Podcast: Much Ado About Nothing: Eriugena's Periphyseon

Eriugena delves into the Greek tradition to produce his masterpiece of metaphysics and theology, the Periphyseon.

198. Eriugena on Freedom

Further Reading

• Eriugena, Periphyseon (The Division of Nature), trans. I.-P. Sheldon-Williams and J.J. O’Meara (Montreal: 1987).

• D.F. Duclow, “Divine Nothingness and Self-Creation in John Scotus Eriugena,” Journal of Religion 57 (1977), 109-23.

• J. Marenbon, “John Scottus and the ‘Catagoriae Decem,’” in W. Beierwaltes (ed.), Eriugena: Studien zu seinen Quellen (Heidelberg: 1980).

• D. Moran, The Philosophy of John Scottus Eriugena: a Study of Idealism in the Middle Ages (Cambridge: 1989).

• D. Moran, “Idealism in Medieval Philosophy: The Case of Johannes Scottus Eriugena,” Medieval Philosophy and Theology 8 (1999), 53-82.

• J.J. O’Meara and L. Bieler (eds), The Mind of Eriugena (Dublin: 1973).

• W. Otten, “The Dialectic of the Return in Eriugena’s Periphyseon,” Harvard Theological Review 84 (1991), 399-421.

SOURCE: HISTORY OF PHILOSOPHY NET

Book review: Porphyrian Problem(s) with Identity in Late Antiquity

Over at Marginalia, Todd Berzon has published a very interesting review of Aaron Johnson's recent monograph, Porphyry and the Limits of Hellenism, which promises to stir up plenty of conversation amongst students of Neoplatonism, early Christianity, and religion in Late Antiquity more generally. The second half of the review is particularly striking, for Berzon here asks if the singular focus on identity in study of Late Antiquity has jumped the shark. Read it here.

Source: Network for the study of Esotericism in Antiquity

Book reviews: new edition of Iamblichus’ commentary on Nicomachus; new work on Derrida and Neoplatonism

Bryn Mawr Classical Review has just published two reviews which may be of interest to readers. First is the eminent John M. Dillon's discussion of the new critical edition by Nicolas Vinel of Iamblichus of Chalcis' Commentary on the Introduction to Arithmetic (itself authored by the seminal, second-century Neopythagorean Nicomachus of Gerasa). Vinel furnishes Greek text, with French translation and commentary, in what is now the standard edition of the work. Read further here.

Second is a review of Stephen Gersh's second installment in his project of Neoplatonism after Derrida. The mental gymnastics of secrecy, concealment, and revelation are explored here in a (post)-Modern engagement with the Platonic tradition that is nothing if not enthralling and exciting (albeit difficult reading at turns). Check out the review here.

Network for the Study of Esotericism in Antiquity.

50% off Sources Chrétiennes volumes

BIG sale here on hundreds of volumes from one of the central series for primary sources in the study of Ancient Christianity. Lots of this material is unavailable online, so definitely worth checking out.

Via Alin Suciu and Network for the Study of Esotericism in Antiquity. 

SUDA ONLINE

"The Suda (or Stronghold) is a massive 10th century Byzantine Greek historical encyclopedia of the ancient Mediterranean world, covering the whole of Greek and Roman antiquity and also including Biblical and Christian material.

"Preserved in several medieval manuscripts, it has been edited and published several times since the end of the 14th century in traditional hard-copy scholarly editions, most recently that of Ada Adler (Teubner, 5 volumes: 1928-1938, reprinted 1971). The Suda On Line (SOL) project, begun in 1998 as part of the Stoa Consortium, opens up this stronghold of information by means of a freely accessible, keyword-searchable database, with English translations, notes, bibliography, and links to other electronic resources. With contributions (as Translators and/or Editors) from more than two hundred people worldwide, the SOL reached the landmark of all entries being translated and “vetted” (edited) to a usable standard on July 21, 2014. But more can, and will, be done."

The online Suda is a tremendous resource for scholars working on all aspects of antiquity. You can't get too far in researching theurgy or some of the more obscure figures in the Neo-Platonic tradition without having to visit the Suda. How wonderful to have it online!

Check it out here. 

SOURCE: Paleojudaica

Πλωτίνος και Ινδία

Ο πρίγκιπας Αρτζούνα και ο Κρίσνα συζητούν πριν την έναρξη της μάχης Κουρουξέτρα. 

Η εικόνα αυτή παραπέμπει στο ινδικό ιερό κείμενο Μπαγκαβάτ Γκίτα, 

στο οποίο δίνεται έμφαση στο Ντάρμα, δηλαδή την παγκόσμια τάξη, 

και τον τρόπο που οι άνθρωποι προσαρμόζονται σε αυτήν.

Η σχέση του Πλωτίνου με την Ινδία είναι καλά μελετημένη. Προσέθεσα πάντως το λιθαράκι μου, με μία εξειδικευμένη μελέτη για τη σχέση της έννοιας της Πρόνοιας του Πλωτίνου με το ινδουιστικό Ντάρμα. Μπορεί κανείς να τη διαβάσει από την ιστοσελίδα της Ελληνο-Ινδικής Εταιρείας Πολιτισμού και Ανάπτυξης, στην κατηγορία Μελέτες - Research Papers. Θα ήθελα από εδώ να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στον κ. Δημήτριο Βασιλειάδη για την επιμελημένη έκδοση και τις προσεκτικές διορθώσεις του κειμένου. Χωρίς την πολύτιμη βοήθειά του, η έκδοση της μελέτης αυτής, ιδιαίτερα ως προς την ορολογία της ινδικής φιλοσοφίας θα ήταν ατελής. Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, αν και η αντιμετώπιση από ιστορική οπτική του ζητήματος της άμεσης επαφής του Πλωτίνου με τον ινδικό πολιτισμό, μοιάζει σαν να στηρίζεται σε ασταθές έδαφος, το ενδιαφέρον θέμα και το ζητούμενο είναι η σύγκριση των δύο παραδόσεων, του Νεοπλατωνισμού και της ινδικής φιλοσοφίας, όχι μόνο ως θεωριών, αλλά αναμφισβήτητα και ως τρόπων ζωής.     

The Enneads: Abridged Edition (Penguin Classics)

The essence of mystic thought of all times. Grandeur of Logos and Ecstasy. This is an abridged edition, for a first contact with Plotinus' masterpiece. His thought of course is not easily accessible. One should not have the illusion that reading only one time a translation of the Enneads, in English, will understand the complicated and at the same time simple in its architecture plotinian system of thought. If someone tries to be absorbed in the text, probably he will be disappointed. If again he tries to read indirectly, and believes he understands the skeleton of Plotinus' thought, probably he will leave somehow or other with empty hands. Only with the combination of both, maybe, at the end, one can comprehend something of his thought.     

Αθανάσιος Κίρχερ. Νεοπλατωνικός στοχαστής της πρώιμης Νεώτερης εποχής

Κατά τον 17ο και στις αρχές του 18ου αιώνα, υπήρχε μια διάνοιξη του πνεύματος που αφορούσε ανθρώπους όλων των εθνών, των γλωσσών, των τεχνών, και των μηχανικών επιστημών. Ο Αθανάσιος Κίρχερ (1601/2-1680) μπορεί να θεωρηθεί ως ο κύριος εκφραστής και εκπρόσωπος αυτής της «Δημοκρατίας των Γραμμάτων» (Republica Literaria)^[1]. Ο Κίρχερ ήταν ένας πολυμαθής Ιησουίτης που έζησε στη Ρώμη της εποχής του Μπαρόκ. Αν και σε πολλούς επιστημονικούς τομείς επέφερε πολλές αλλαγές και προέβη σε πολλές ανακαλύψεις, το έργο του περιλαμβάνει πολλά φανταστικά, παράξενα και αναληθή στοιχεία και ανεφάρμοστες εφευρέσεις. Έτσι μετά το θάνατό του ήταν αναμενόμενο να λησμονηθεί για να ανακαλυφθεί και πάλι στην εποχή του Μεταμοντερνισμού.

Χαρακτηριστική έκφραση του ανοίγματος του επιστημονικού πνεύματος της εποχής εκείνης υπήρξε η ίδρυση από τον Κίρχερ το 1651 του Μουσείου του Ρωμαϊκού Κολεγίου (Museum Kircherianum)^[2]. Σε αυτό το πρώτο μουσείο του κόσμου συλλέγονταν αντικείμενα από μία πολύ μεγάλη ποικιλία κατηγοριών: από την αρχαιολογία της Αρχαίας Αιγύπτου έως τον Ερμητισμό, από τον εξωτισμό της Ανατολής έως τις ανακαλύψεις των Ιησουιτών ιεραποστόλων, από την αστρονομία έως τις επιστήμες της γης (ηφαιστειολογία, ζωολογία), από έργα τέχνης έως την αρχαιολογία του ελληνορωμαϊκού κόσμου, από τις τεχνικές επιστήμες (πολύγραφος^[3], στεγανόγραφος^[4], καταδυτικός κώδων^[5]) κ.ά.^[6]

Ο Κίρχερ υπήρξε ένας ιδιαίτερος στοχαστής, που συνέβαλε αποφασιστικά και με θετικό τρόπο στην ανάπτυξη πολλών από τις επιστήμες με τις οποίες ασχολήθηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του. Η εκ νέου ανακάλυψη του «απίστευτου Γερμανού» και του «διδασκάλου των εκατό τεχνών» συνέβη στη δική μας εποχή. Το γνήσιο ενδιαφέρον για το έργο του χωρίς προκαταλήψεις εμφανίστηκε μόνο μεταπολεμικά. Οι πρώτες ενδιαφέρουσες και εκτεταμένες μελέτες σε αυτή την περίοδο σχετίζονται με τη μαγεία^[7], την ερμητική παράδοση^[8] και την αποκρυπτογράφηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών^[9]. Κατά τη δεκαετία του εξήντα, χάρη στις προσπάθειες του Τζον Φλέτσερ (John Fletcher), οι μελέτες για το έργο του Κίρχερ άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Ωστόσο, η εκτίμηση αυτή στο έργο του εξηγείται από τη διάδοση των ιδεών της Νέας Εποχής. Έτσι η έρευνα αφορούσε τότε κυρίως την αιγυπτιολογία, τον Οριενταλισμό και τον Αποκρυφισμό^[10]. Έπειτα από την δεκαετία του εβδομήντα όμως άρχισε να αποκαθίσταται το όνομά του, καθώς εντάχθηκε σε έγκυρα εγκυκλοπαιδικά λεξικά^[11]. Από το έτος 1985 έως σήμερα, πάνω από 12 διδακτορικές διατριβές έχουν εκπονηθεί για το έργο του Κίρχερ και έχουν γίνει πολλές εκθέσεις και διεθνή συνέδρια. Έτσι μπορεί κανείς να αναφερθεί σήμερα στο «φαινόμενο Κίρχερ»^[12].

Η προσωπικότητα και το έργο του Κίρχερ ενέπνευσαν την παραγωγή τριών σύγχρονων μυθιστορημάτων. Δύο από αυτά ανήκουν στη δεκαετία του 1990 και ένα στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Πρόκειται για το έργο του Ολλανδού συγγραφέα Άντον Χάακμαν (Anton Haakman), Ο Υπόγειος Κόσμος του Αθανάσιου Κίρχερ (De Onderaardse wereld van Athanasius Kircher, 1991)^[13],

του Ιταλού Ουμπέρτο Έκο (Umberto Eco), Το Νησί της προηγούμενης ημέρας (L’ Isola del giorno prima, 1994)^[14],

και του Αραβο-γάλλου Ζαν-Μαρί Μπλα ντε Ρομπλέ (Jean-Marie Blas de Roblès), Εκεί που ζουν οι τίγρεις (Là où les tigres sont chez eux, 2008)^[15].

      Στο πρώτο από αυτά εμφανίζεται ο πρωταγωνιστής-συγγραφέας να διεξάγει μία έρευνα στη δεκαετία του 1980, ώστε να πραγματοποιήσει μία μακράς διάρκειας κινηματογραφική ταινία για τον Κίρχερ. Το δεύτερο εκτυλίσσεται στο 17ο αιώνα, και περιέχει ένα χαρακτήρα κατά το πρότυπο του Κίρχερ, τον πατέρα Κασπάρ. Το τρίτο εμπνέεται από τα άλλα δύο, αλλά επαναλαμβάνει τις παλιότερες προκαταλήψεις για το έργο του Κίρχερ. Από αυτά τα τρία μυθιστορήματα πιο κοντά στην ιστορική αλήθεια είναι το βιβλίο του Χάακμαν, αλλά λόγω της γλώσσας στην οποία γράφτηκε δεν αναφέρεται συχνά στη βιβλιογραφία.
        Η μεταμοντέρνα μελέτη του έργου του Κίρχερ αφορά κατά πρώτο λόγο την ύπαρξη των ετερόκλητων και παράξενων πληροφοριών που περιέχονται στο συγγραφικό έργο του, όπως η συλλογή από αξιοπερίεργα αντικείμενα, το «Wunderkammer», που είχε ιδρύσει στο Ρωμαϊκό Κολέγιο. Το έργο του Κίρχερ ανασύρθηκε λοιπόν λόγω της σύγχρονης έφεσης να αντιμετωπιστεί η ιστορία όχι υπό την οπτική της προόδου προς ένα ολοένα και ορθολογικότερο επίπεδο, αλλά ως ένα «φανταστικό μουσείο» - σύμφωνα με την κλισέ πια φράση του Αντρέ Μαλρώ - από το οποίο μπορούμε να αντλούμε τα στοιχεία εκείνα που μας εκπλήσσουν και μας προκαλούν το θαυμασμό. Τα συναισθήματα αυτά δεν προέρχονται πάντα από την αλήθεια ή τη λογική, αλλά και από ακραία χαρακτηριστικά, λ.χ. επιστημονικές παρανοήσεις και παράξενες θεωρίες και εφευρέσεις.
     Τελικά, ο Κίρχερ δεν στηρίχτηκε στο δυισμό του Καρτέσιου, της βεβαιότητας του σκεπτόμενου υποκειμένου απέναντι στη ψυχρή εξωτερικότητα των αντικειμένων, που τελικά επιβλήθηκε στους αιώνες που ακολούθησαν^[16]. Με το ένα πόδι βρισκόταν στην εποχή της Επιστημονικής Επανάστασης, όταν άρχισε να επιβάλλεται ο Εμπειρισμός, και η επιστημονική έρευνα προσανατολιζόταν σε μία μηχανιστική αντιμετώπιση του κόσμου^[17]. Με το άλλο όμως πατούσε ακόμη στην εποχή της Αναγέννησης, όταν επικρατούσαν ο Νεοπλατωνισμός και ο Ερμητισμός, και η αναλογική ενότητα των πραγμάτων και των σημείων στηριζόταν σε μία στενή σύνδεση του Ολισμού με τον Εσωτερισμό.

                                    

Από τον Κατελή Βίγκλα

---

[1] Υποστηρίχτηκε όμως ότι διέφερε βαθιά από τη Δημοκρατία των Γραμμάτων λόγω του Εσωτερισμού και της ελιτίστικης στάσης του. Βλ. Noel Malcolm, “Private and Public Knowledge. Kircher, Esotericism, and the Republic of Letters”, Paula Findlen (επιμ.), Athanasius Kircher. The Last Man Who Knew Everything. Νέα Υόρκη – Λονδίνο, Routledge, 2004, σσ. 297-308.

[2] Paula Findlen,”Scientific Spectacle in Baroque Rome: Athanasius Kircher and the Roman College Museum”, Mordechai Feingold (επιμ.), Jesuit Science and the Republic of Letters. Κέμπριτζ Μασαχουσέτης – Λονδίνο, The MIT Press, 2003, σσ. 225-284.

[3] Οι πολύγραφοι ήταν μία πρώτη μορφή υπολογιστικών μηχανών, που λειτουργούσαν με τη μέθοδο του συνδυασμού δεδομένων, τα οποία καταγράφονταν σε μικρά κομμάτια χαρτονιού και αποθηκεύονταν σε σειρές ανάλογα με την κατηγορία τους σε κατάλληλα προσαρμοσμένα κιβώτια. Βλ. Siegfried Zielinski, Deep Time of the Media: Toward an Archaeology of Hearing and Seeing by Technical Means. Κέμπριτζ –Μασαχουσέτη, The MIT Press, 2008, σσ. 141-157.

[4] Ο στεγανόγραφος αποτελείται από έναν αμφίκυρτο φακό, στον οποίο προβάλλεται αντεστραμμένο το κείμενο που πρόκειται να μεταδοθεί.  Η περιγραφή αυτής της μεθόδου υπάρχει στο έργο του Κίρχερ, Ars Magna Lucis et Umbrae, Άμστερνταμ, Joannem Janssonium àWaesberge, 1671, σ. 792. 

[5] Ο καταδυτικός κώδων είναι ένα δοχείο ανοιχτό στο κάτω μέρος. Καθώς ο κώδων κατέρχεται, η πίεση του νερού κρατά τον αέρα παγιδευμένο στο εσωτερικό του, ώστε οι δύτες να αναπνέουν. 

[6] Filippo Buonanni, Musaeum Kircherianum Sive Musaeum A P. Athanasio Kirchero In Collegio Romano Societatis Jesu Iam Pridem Incoeptum: Nuper restitutum, auctum, descriptum & Iconibus illustratum, Ρώμη, 1709∙ πβ. Eugenio Lo Sardo, Athanasius Kircher; il museo del mondo, Ρώμη, Edizioni De Luca, 2001 (κατάλογος από έκθεση φωτογραφιών αντικειμένων που ανήκαν στο Μουσείο του Κίρχερ).

[7] Lynn Thorndike, A History of Magic and Experimental Science. Λονδίνο, Macmillan & Co. Ltd, Νέα Υόρκη, Columbia University Press, 1923-58, τ. 7, The Seventeenth Century, 1958, chapter XX, The underground world of Kircher and Becher, σσ. 567-89.

[8] Frances A. Yates, Giordano Bruno and the Hermetic Tradition, Λονδίνο, Routledge and Kegan Paul, 1964, σσ. 402-3, 416-23, 425-6.

[9] Madeleine V. David, Le débat sur les écritures et l’hiéroglyphe aux XVII et XVIII siècles et l’application de la notion de déchiffrement aux écritures mortes, Παρίσι, S.E.V.P.E.N. 1965, σσ. 43-56 και Eric Iversen, The Myth of Egypt and Its Hieroglyphs in European Tradition, Πρίνστον-Νιού Τζέρσεϋ, Princeton University Press, 1993, σσ. 88-98.

[10] Conor S. J. Reilly, Athanasius Kircher, S.J., Master of a Hundred Arts, Βισμπάντεν-Ρώμη, Edizioni del Mondo, 1974 (Studia Kircheriana, 1) και Joscelyn Godwin, Athanasius Kircher. A Renaissance Man and the Quest for Lost Knowledge. Λονδίνο, Thames and Hudson, 1979.

[11] Fritz Krafft, “Kircher, Athanasius”, στο Neue Deutsche Biographie, vol. 11, 1977, σσ. 641-645 < http://www.deutsche-biographie.de/pnd118562347.html>

[12] Giunia Totaro, L’ Autobiographie  d’ Athanasius Kircher, Βέρνη, Peter Lang, 2009, σ. 25.

[13] Anton Haakman, De Onderaardse wereld van Athanasius Kircher. Roman, maar geen fictie. Άμστερνταμ, Meulenhoff, 1991.

[14] Ουμπέρτο Έκο, Το Νησί της Προηγούμενης Ημέρας. Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη, Αθήνα, Ψυχογιός, 2012.

[15] Ζαν-Μαρί Μπλα ντε Ρομπλέ, Εκεί που ζουν οι τίγρεις. Μετάφραση: Ρίτα Καλαΐτη, Αθήνα, Πόλις, 2012.

[16] Mark A. Waddell, “A Theatre of the Unseen: Athanasius Kircher’s Museum in Rome”, Allison B. Karey (επιμ.), World-Building and Early Modern Imagination, Νέα Υόρκη, Palgrave Macmillan 2010, σσ. 85-87.

[17] William C. Parcell, “Signs and Symbols in Kircher’s Mundus Subterraneus”, G.D. Rosenberg (επιμ.), The revolution in geology from the Renaissance to the Enlightenment: Geological Society of America 203, 2009, σ. 51.

Η ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΜΥΗΣΗ

Εικόνα από το έργο του Τομπίας Σουτς (Tobias Schutz),
Αρμονία του Μακρόκοσμου με τον Μικρόκοσμο (1657)

Στα Ερμητικά Κείμενα, υπάρχει ένα σημείο όπου ο μυημένος συνειδητοποιεί το όφελος που αποκόμισε από τον καθοδηγητή Ποιμάνδρη:

«Αν δεν εξισώσεις τον εαυτό σου με τον θεό, δεν θα κατανοήσεις τον θεό: διότι το όμοιο γίνεται κατανοητό με το όμοιο. Αύξησε τον εαυτό σου σε μέγεθος χωρίς μέτρο, βγες από το σώμα, ύψωσε τον εαυτό σου έξω από τον χρόνο, γίνε Αιωνιότητα, τότε θα κατανοήσεις τον θεό. Πίστεψε ότι τίποτε δεν είναι αδύνατο για εσένα, σκέψου τον εαυτό σου αθάνατο και ικανό να κατανοήσεις τα πάντα, όλες τις τέχνες, τις επιστήμες και τη φύση κάθε ζωντανού όντος. Υψώσου ψηλότερα από το πιο υψηλό ύψος, και κατέβα χαμηλότερα από κάθε βάθος. Με τις αισθήσεις σου γνώρισε κάθε πλάσμα της δημιουργίας, της φωτιάς, του νερού, του ξηρού και του υγρού, φαντάσου ότι βρίσκεσαι παντού, στη γη, στη θάλασσα, στον ουρανό, ότι δεν γεννήθηκες ακόμη στην κοιλιά της μητέρας σου, όντας νέος, γέρος, νεκρός, πέραν του θανάτου. Αν κατανοήσεις τα πάντα μεμιάς, χρόνους, τόπους, πράγματα, ποιότητες, ποσότητες, τότε θα κατανοήσεις τον θεό».

Μτφρ. Κατελής Βίγκλας

Πρβλ. I. Rameli (επιμ.), Corpus Hermeticum. Βompiani, Μιλάνο 2006, σ. 312-314.

Network for the Study of Esotericism in Antiquity

Ancient Esotericism.org is the website for the Network for the Study of Ancient Esotericism (NSEA), a thematic network associated with the European Society for the Study of Western Esotericism (ESSWE). NSEA specializes in the study of esoteric phenomena of the ancient period and provides contact for specialists of ancient esoteric thought, history, and literature.

This website is intended as a resource for scholars and students. While the ancient sources (Gnostic, theurgic, Neoplatonic, Hermetic, etc.) of Western Esotericism possess enormous importance for the development of esoteric currents from the fourteenth century onwards, there remains only a minimum of interaction between the antiquity experts and their (proto)-modern colleagues. The Network therefore is intended to 1) introduce scholarship on ancient esotericism to students of Western Esotericism, 2) serve as a forum in which to exchange ideas, notes and references, etc. outside of other professional bodies which are not concerned with esotericism per se, 3) to coordinate study and workshops with other working groups on the subject, such as the Society of Biblical Literature’s Section on Esotericism and Mysticism in Antiquity, and 4) (and most importantly) to provide a junction of the many resources online that can serve as aids in the study of this fascinating and difficult material (dictionaries, textual corpora, blogs, etc.).